De Houten Eeuw
Feitje: onlangs is het hoogste houten gebouw ter wereld opgeleverd. Ook de markt schreeuwt, zeker na de aflevering van Tegenlicht, meer en meer over het bouwen met hout. “Houten gebouwen zijn dé opslagplaats voor CO2 en is een van de antwoorden op de stikstofcrisis.” aldus de voorstanders. Maar is bouwen met hout wel echt zo goed voor het milieu? Is het hout voldoende constructief om echt de hoogte in te gaan? En wat is het esthetisch perspectief voor onze toparchitecten, wanneer we kijken naar beeldbepalende oplossingen in hout? Kortom, snijdt hout écht hout? Daar wilden wij dus meer van weten. Vanuit die gedachte hebben wij op 9 januari jongstleden, met drie topsprekers het thema ‘bouwen met hout’ verder onder de loep genomen. De vier belangrijkste lessen die we geleerd hebben tijdens de Alba Academie, vind je onderstaand.
1. Natuurlijk bouwen met hout!
Daan Bruggink is een van de voorvechters als het gaat om het verder vervlechten van natuur en gebouwen, ook wel biophilic design genoemd. Zijn stelling: als mens zijn we niet ‘gemaakt’ voor vierkante, onnatuurlijke habitatten. Pas sinds de industriële revolutie hebben we steeds meer de natuur verlaten, dit ten behoeve van onze huidige rationele ontwerpen. Dit is een korte tijd, zeker in vergelijking met de 300.000 jaar dat de mens al op aarde is. Prehistorisch gezien is ons brein nog steeds geprogrammeerd als jager en verzamelaar, daarmee zijn wij als mens gelinkt aan de natuur. Dit staat in stevig contrast met de gebouwde omgeving van een rechthoekige concrete jungle, die in veel gevallen saai en onnatuurlijk mag worden genoemd. Biophilic design streeft naar een natuurlijke en prettige omgeving voor de gebruiker van het gebouw. Hout is hier als geen ander voor geschikt. Aldus Daan Bruggink (ORGA architecten)
2. Volgens de Nationale Milieudatabase zou het standaard bouwen in hout, in vergelijking tot het bouwen in beton, een CO2 besparing op leveren van 5 tot 30%.
Volgens deze cijfers lijk hout dus nog niet de ‘heilige graal’ om tot emissieloos bouwen te komen. Belangrijke conclusie is dat dit enerzijds heeft te maken met de actuele data vanuit de houtbranche. Deze blijft (helaas) nog achter. Anderzijds speelt ook het afvalscenario van hout een belangrijke rol. Aangezien de nationale milieudatabase (NMD) de volledige cyclus van een product meeneemt in haar modellen, is het ook belangrijk om te kijken naar wat er met hout gebeurt op het einde van de levensduur. Gaan we al dit hout over 50 jaar verbranden of kunnen we het één op één ergens hergebruiken? Wanneer we het verbranden, stoten we uiteraard alle CO2 nog steeds de lucht in en is het volledige houtbouwverhaal uitstel van executie. Dit betekent dat losmaakbaar en modulair ontwerpen in hout, een van de sleutels is. Aldus David Anink (W/E adviseurs).
3. Een houten kolom heeft een vier keer zo groot vloeroppervlakte dan een stalen kolom.
Iedere constructeur in Nederland zal het ermee eens zijn: staal heeft een grotere constructieve draagkracht dan hout. Als we de drukbelasting onder de loep nemen, constateren we dat hout een maximale druk kan hebben van circa 16 N/mm² waar staal en belasting van 355 N/mm² behaalt. Iedere goed opgeleide constructeur heeft bij deze vergelijking ook meteen zijn opmerking: Maar hoe zit het dan met knik, stabiliteit en /of de brandveiligheid? Om dan nog maar niet te spreken over het volume materiaalgebruik aangezien een houten kolom altijd massief is en staal ook in profiel beschikbaar is. Naast het feit dat er dus veel bos nodig is om de kolommen te maken voor de hoogbouw in hout, verlies je ook nog een (verhuur-/verkoopbaar) vloeroppervlak. Dat wordt een lastig gesprek met de eindgebruiker. Als het gaat om optoppen van een bestaande constructie dan biedt het toepassen van hout wel veel mogelijkheden. Hout is namelijk licht van gewicht en dat biedt mogelijkheden. Aldus Pim Peters (IMD raadgevend adviseurs)
4. Bouwen met hout is (nu nog) initieel duurder, maar degene die verder durft te kijken, ziet een potentieel verdienmodel.
Met een gezond gebouw is veel winst te behalen. Kijkend naar de totale bedrijfskosten van een organisatie, representeren de gebouwkosten circa 10% waarbij de personeelskosten 90% zijn. Sturen op personeelskosten is dus financieel aantrekkelijk. Gezonde gebouwen zijn aantrekkelijk voor medewerkers. En dat is erg zinvol in deze tijd van de ‘war on talent’. Daarnaast draagt een gezond gebouw bij aan de verlaging van het ziekteverzuim en aan het geluk van de gebruiker. Om nog maar niet te spreken over de arbeidsproductiviteit in een gezonde werk- of leefomgeving. Hout draagt aantoonbaar bij aan gezonde en productieve werkplekken, met een lage toxische uitstoot. Dus wie slim is en kan rekenen, bouwt met gezonde materialen, zoals hout! Aldus Daan Bruggink (ORGA Architecten)
Bijzijn is meemaken!
Wil je de volgende keer ook aanwezig zijn op een Alba Academie? Houd (nee, geen hout) dan de social media van Alba Concepts in de gaten en zorg dat je je aanmeldt als de poorten van de Alba Academie weer open gaan. Het volgende thema is ook bijzonder actueel: ‘de oplossing voor de wooncrisis’. Waarbij inmiddels een aantal spraakmakende sprekers heeft toegezegd.
Klinkt dat als iets waar jij bij moet zijn? In verband met de huidige regelgeving hebben we de volgende Alba Academie uitgesteld tot een nog nader te bepalen datum.
